గురువారం రాంచీలోని మొరాబాది గ్రౌండ్ లో 74వ గణతంత్ర దినోత్సవ కార్యక్రమం జరిగింది. ఈ కార్యక్రమంలో భద్రతా దళాల సిబ్బంది కవాతు చేసింది. అయితే వేడుకల్లో కవాతు ఎందుకు ఉంటుందో తెలుసా?
చాలామంది భారతీయులకు న్యూఢిల్లీలో రిపబ్లిక్ డేన జరిగే పరేడ్ మనస్సుల్లో ఒక అందమైన అనుభూతిని కలిగిస్తుంది. ఇందులో భారతదేశ సైనిక శక్తి గొప్ప ప్రదర్శన, అలాగే విభిన్న సంస్కృతి భారతీయ హృదయాల్లో దగ్గరి స్థానాన్ని కలిగి ఉంది. అయితే వేడుకల్లో సైనిక కవాతుకి, రాజ్యాంగాన్ని ప్రకటించడానికి మధ్య సంబంధం ఏముందనే సందేహం వచ్చే ఉంటుంది. ఆ సందేహాలు తీర్చడానికే ఈ స్టోరీ..
సైనిక కవాతులు :
పురాతన కాలం నుంచి అధికారం చెబడితే బహిరంగంగా ప్రదర్శనలు చేయడం అలవాటుగా మారింది. సైనికులు వారి బలమైన ఆయుధాల ప్రదర్శనలు చేసేవారు. అందుకే ఈ కవాతుకు చారిత్రక సంబంధం ఉంది. మెసొపొటేమియా నాగరికత కాలం నాటి ఖాతాల్లో సైనికులు కవాతు చేయడం గురించి ప్రస్తావించారు. బాబిన్ లోని ఇష్తార్ పవిత్ర ద్వారం గుండా తిరిగి వచ్చే యోధుల రాజులు ఇరువైపులా 60 పెద్ద సింహాల విగ్రహాలు, వాటిపై చిరునవ్వుతో ఉన్న దేవతల కుడ్య చిత్రాలను తీసుకొని నగరంలోకి వెళ్లేవారు. రోమన్ సామ్రాజ్యం ప్రబలంగా ఉన్న సమయంలో విజయవంతమైన జనరల్స్ రాజధానికి ఊరేగింపును నడిపించేవారు.
సైనికుల వ్యవస్థీకృత కవాతు బృందం ప్రదర్శించే గొప్ప బల ప్రదర్శన ద్వారా విజయాలు చూపరుల మనసులో అంతకుమించి నమోదవుతాయి. సామ్రాజ్యాలు జాతీయ రాజ్యాలకు దారి తీసినందుకు సైనిక కవాతు అలాగే కొనసాగింది. 19వ శతాబ్దంలో ఐరోపాలో పెరుగుతున్న జాతీయవాదంతో సైనిక కవాతులు జాతీయ చిహ్నాలుగా మారాయి. ప్రష్యన్ సైన్యం (ప్రష్యాతో ఎక్కువగా ఆధునిక జర్మనీని కలిగి ఉంది) ఆధునిక సైనిక కవాతులకు మార్గదర్శకంగా చెప్పబడింది. నాజీ సైన్యానికి చిహ్నాంగా మారి అపఖ్యాతి పాలైన ‘గూస్ స్టెప్’ నుంచి, ఈ రోజు కనిపించే అనేక ప్రసిద్ధ నిర్మాణాల వరకు అన్నీ ప్రష్యాకు చెందినవే!
గతం అవశేషాలు..
బ్రిటీష్ కాలంలో.. రాచరిక కవాతులు, ఊరేగింపులు సర్వసాధారణం. వారు బ్రిటీష్ అధికారాన్ని భారతీయులకు మాత్రమే కాకుండా మిగిలిన ప్రపంచానికి, ముఖ్యంగా దాని పోటీ యూరోపియన్ వలస శక్తులకు వారి శక్తి చూపించాలని అనుకునేవారు. భారతదేశం స్వాతంత్ర్యం పొందడంతో.. ఇది అనేక బ్రిటీష్ సంప్రదాయాలతో కొనసాగింది అందులో కవాతు ఒకటి.
1950లో భారతదేశం మొదటి గణతంత్ర దినోత్సవంలో సైనిక కవాతు జరిపించింది. ఆ సమయంలో దేశ నాయకులు ఈ సందర్భాన్ని జాతీయ వేడుకల దినంగా జరుపుకోవాలని అనుకున్నారు. భారతదేశం కొత్త రాజ్యాంగాన్ని అమల్లోకి వచ్చిన రోజుగా నాయకులు, భారత ప్రజలు విజయ దినంగా భావించారు. వలస పాలనకు వ్యతిరేకంగా విజయం, కొత్త సార్వభౌమ, బలమైన గణతంత్ర దినోత్సవం జరుపుకోవాలన్న అంతర్భాగంగా సైనిక కవాతును ఎంచుకున్నారు.
ఘనమైన ఊరేగింపులు..
1950లో కవాతు ఇర్విన్ యాంఫీథియేటర్ లో జరిగింది(ప్రస్తుతం దీనిని మేజర్ ధ్యాన్ చంద్ నేషనల్ స్టేడియం అని పిలుస్తారు). ఈ వేడుకలో భారతదేశ మొదటి రాష్ట్రపతి డాక్టర్ రాజేంద్ర ప్రసాద్ అధికారిక ప్రమాణ స్వీకారం, అలాగే ’21 గన్ సెల్యూట్’, భారత వైమానిక దళం లిబరేటర్ విమానాలు, ఫిరంగి దళంతో 3000 మందికి పైగా కవాతు చేశారు. కవాతు రాజ్ పథ్ కు (ప్రస్తుతం కర్తవ్య మార్గం) మారడంతో దాని స్థాయి మరింత పెరిగింది. కొత్త నేపథ్యంలో కవాతు చిత్రాలు కూడా విభిన్నంగా ఉన్నాయి. జాతీయ చిత్రాలు, వలస వాద చిహ్నాలతో ఈ కవాతు నిండి ఉంటుంది.
భిన్నత్వంలో ఏకత్వానికి ప్రతీక..
రిపబ్లిక్ డే పరేడ్ లో అనేక సైనికేతర అంశాలను కూడా చేర్చడం ప్రారంభించారు. ఐకానిక్ టేబుల్ యాక్స్ ఈవెంట్ అందులో అంతర్భాగం అయింది. 1950, 1960లో భారతదేశంలోని అనేక రాష్ట్రాల మధ్య ఉద్రిక్తమైన వాతావరణాలు ఉండేవి. భాషాపరమైన తేడాలు, సాంస్కృతిక విభేదాలను తగ్గించాలని అన్ని రాష్ట్రాల వాహనాలను ఒకే తాటి పైకి తీసుకురావడానికి ఈ పరేడ్ ఉపయోగించుకున్నారు. చాలామంది వారి ప్రాంతీయ గుర్తింపుల వ్యక్తీకరణగా కూడా ఈ కవాతు ఉపయోగపడుతున్నది.
